گزیده ای از اشعار عراقی

در حلقهٔ فقیران قیصر چه کار دارد؟

در دست بحر نوشان ساغر چه کار دارد؟

در راه عشقبازان زین حرف‌ها چه خیزد؟

در مجلس خموشان منبر چه کار دارد؟

جایی که عاشقان را درس حیات باشد

ایبک چه وزن آرد؟ سنجر چه کار دارد؟

جایی که این عزیزان جام شراب نوشند

آب زلال چبود؟ کوثر چه کار دارد؟

وآنجا که بحر معنی موج بقا برآرد

بر کشتی دلیران لنگر چه کار دارد؟

در راه پاکبازان این حرف‌ها چه خیزد؟

بر فرق سرفرازان افسر چه کار دارد؟

آن دم که آن دم آمد، دم در نگنجد آنجا

جایی که ره برآید، رهبر چه کار دارد؟

دایم، تو ای عراقی، می‌گوی این حکایت:

با بوی مشک معنی، عنبر چه کار دارد؟

منبع

گزیده ای از اشعار عراقی

ز دو دیده خون فشانم، ز غمت شب جدایی

چه کنم؟ که هست اینها گل باغ آشنایی

همه شب نهاده‌ام سر، چو سگان، بر آستانت

که رقیب در نیاید به بهانهٔ گدایی

مژه‌ها و چشم یارم به نظر چنان نماید

که میان سنبلستان چرد آهوی ختایی

در گلستان چشمم ز چه رو همیشه باز است؟

به امید آنکه شاید تو به چشم من درآیی

سر برگ گل ندارم، به چه رو روم به گلشن؟

که شنیده‌ام ز گلها همه بوی بی‌وفایی

به کدام مذهب است این؟ به کدام ملت است این؟

که کشند عاشقی را، که تو عاشقم چرایی؟

به طواف کعبه رفتم به حرم رهم ندادند

که برون در چه کردی؟ که درون خانه آیی؟

به قمار خانه رفتم، همه پاکباز دیدم

چو به صومعه رسیدم همه زاهد ریایی

در دیر می‌زدم من، که یکی ز در درآمد

که: درآ درآ عراقی که تو خاص از آن مایی

منبع

گزیده ای از اشعار عراقی

ز دو دیده خون فشانم، ز غمت شب جدایی

چه کنم؟ که هست اینها گل باغ آشنایی

همه شب نهاده‌ام سر، چو سگان، بر آستانت

که رقیب در نیاید به بهانهٔ گدایی

مژه‌ها و چشم یارم به نظر چنان نماید

که میان سنبلستان چرد آهوی ختایی

در گلستان چشمم ز چه رو همیشه باز است؟

به امید آنکه شاید تو به چشم من درآیی

سر برگ گل ندارم، به چه رو روم به گلشن؟

که شنیده‌ام ز گلها همه بوی بی‌وفایی

به کدام مذهب است این؟ به کدام ملت است این؟

که کشند عاشقی را، که تو عاشقم چرایی؟

به طواف کعبه رفتم به حرم رهم ندادند

که برون در چه کردی؟ که درون خانه آیی؟

به قمار خانه رفتم، همه پاکباز دیدم

چو به صومعه رسیدم همه زاهد ریایی

در دیر می‌زدم من، که یکی ز در درآمد

که: درآ درآ عراقی که تو خاص از آن مایی

منبع

گزیده ای از اشعار عراقی

هر سحر ناله و زاری کنم پیش صبا                            تا ز من پیغامی آرد بر سر کوی شما

باد می پیمایم و بر باد عمری می دهم                          ورنه بر خاک در تو ره کجا یابد صبا؟

چون ندارم همدمی با باد می گوییم سخن                       چون نیابم مرهمی از باد میجویم شفا

مردن و خاکی شدن بهتر که با تو زیستن                      سوختن خوشتربسی کز روی تو گردم جدا

خود ندارم بی رخ تو زندگانی قیمتی                            زندگانی بی رخ تو مرگ باشد با عنا

گزیده ای از اشعار عراقی

کشیدم رنج بسیار دریغا                        به کام من نشد کاری دریغا

به عالم،در که دیدم باز کردم                  ندیدم روی دلداری دریغا

شدم نومید کاندر چشم امید                    نیامد خوب رخساری دریغا

ندیدم هیچ گلزاری به عالم                    که در چشمم نزد خاری دریغا

دل بیمار من بیند نپرسد                       که چون شد حال بیماری؟دریغا

شدم صدبار بر درگاه وصلش                ندادم بار یک باری دریغا

به سر شد روزگارم بی رخ تو               نماند از عمر بسیاری دریغا

نپرسد از عراقی تا بمیرد                     جهان گوید که:مرد آری دریغا

گزیده ای از اشعار عراقی

 

ای ز فروغ رخت تافته صد آفتاب                            تافته ام از غمت روی ز من بر متاب

زنده به بوی توام بوی ز من وامگیر                         تشنه روی توام باز مدار از من آب

از رخ سیراب خود بر جگرم آب زن                       گز تپش تشنگی شد جگرم سیراب

تافته اندر دلم پرتو مهر رخت                                میکنم از آب چشم خانه دل را خراب

فخر عراقی به توست عار چه داری ازو؟                  نیک و بد و هرچه هست بتوش انتساب

گزیده ای از اشعار عراقی

 

باز مرا در غمت واقعه جانی است                                در دل زارم نگر تا به چه حیرانی است

دل که زجان سیر گشت خون جگر میخورد                      بر سر خوان غمت باز به مهمانی است

چون دل تنگم نشد شاد به تو یک زمان                           باز گذارش به غم کو به غم ارزانی است

تا سر زلفین تو کرد پریشان دلم                                   هیچ نگویی بدو کین چه پریشانی است؟

از دل من خون چکید بر جگرم نم نماند                          تا زغمت دیده ام در گهر افشانی است

رفت که بودی مرا کار به سامان دریغ!                           نوبت کارم کنون بی سر و سامانی است

صبح وصالم بماند در پس کوه فراق                              روز امیدم چو شب تیره و ظلمانی است

وصل چو تو پادشه کی به گدایی رسد؟                           جستن وصلت مرا مایه نادانی است

خیز،دلا،وصل جو،ترک عراقی بگو                              دوست مدارش که او دشمن پنهانی است

گزیده ای از اشعار عراقی

 

مهر مهر دلبری بر جان ماست                             جان ما در حضرت جانان ماست

پیش او از درد می نالم لیک                                درد آن دلدار ما درمان ماست

با وجود این چنین زار و نزار                             بر بساط معرفت جولان ماست

گر ز ما برهان طلب دارد کسی                           نور او در جان ما برهان ماست

جنت پر انگبین و شیر و می                               بی جمال دوست شورستان ماست

هاتف دولت مرا آواز داد:                                  کین نوامی گو:عراقی ز آن ماست

گزیده ای از اشعار عراقی

 

طره یار پریشان چه خوش است                       قامت دوست خرامان چه خوش است

خط خوش بر لب جانان چه نکوست                  سبزه و چشماه ی حیوان چه خوش است

از می عشق دلی مست و خراب                      همچو چشم خوش جانان چه خوش است

در خرابات خراب افتاده                               عاشق بی سر و سامان چه خوش است

آن دل شیفته ما بنگر                                    در خم زلف پریشان چه خوش است

یوسف گم شده مارا بین                                کاندر آن چاه زنخدان چه خوش است

گزیده ای از اشعار عراقی

 

در سرم عشق تو سودایی خوش است                        در دلم شوقت تمنایی خوش است

ناله و فریاد من هر نیم شب                                   بر در وصلت تمنایی خوش است

تا نپنداری که بی روی خوشت                               در همه عالم مرا جایی خوش است

با سگان گشتن مرا هر شب و روز                          بر سر کویت تماشایی خوش است

گرچه می کاهد غم تو جان من                               یاد رویت راحت افزایی خوش است

در دلم بنگر که از یاد رخت                                 بوستان و باغ و صحرایی خوش است

تا عراقی واله روی تو شد                                   در میان خلق رسوایی خوش است

گزیده ای از اشعار عراقی

شاد کن جان من که غمگین است                           رحم کن بر دلم که مسکین است

روز اول که دیدمش گفتم:                                   آنکه روزم سیه کند این است

روی بنمای تا نظاره کنم                                    کارزوی من از جهان این است

دل بیچاره را به وصل دمی                                شادمان کن که بی تو غمگین است

بی رخت دین من همه کفر است                           با رخت کفر من همه دین است

دل به تو دادم و ندانستم                                     که تو را کبر و ناز چندین است

بنوازی و پس بیازاری                                      آخر ای دوست این چه آیین است؟

کینه بگذار و دلنوازی کن                                  که عراقی نه در خور کین است

گزیده ای از اشعار عراقی

 

مشو،مشو،ز من خسته دل جدا ای دوست                     مکن،مکن،به کف اندهم ره ای دوست

برس که بی تو مرا جان به لب رسید برس                   بیا که بر تو فشانم روان بیا ای دوست

بیا که بی تو مرا برگ زندگانی نیست                         بیا که بی تو ندارم سر بقا ای دوست

اگر کسی به جهان در کسی دگر دارد                         من غریب ندارم مگر تو ای دوست

چه کرده ام که مرا مبتلای غم کردی؟                         چه اوفتاد که گشتی ز من جدا ای دوست؟

کدام دشمن بدگو میان ما افتاد؟                                 که اوفتاد جدایی میان ما ای دوست

از آن نفس که جدا گشتی از من بیدل                          فتاده ام به کف محنت میازما ای دوست

ز شادی همه عالم شدست بیگانه                               دلم که با غم تو گشت آشنا ای دوست

ز روی لطف و کرم شاد کن بروی خودم                    که کرد بار غمت پشت من دو تا ای دوست

ز همرهی عراقی ز راه واماندم                               ز لطف بر در خویشم رهی نما ای دوست

گزیده ای از اشعار عراقی

 

کی بینم چهره زیبای دوست؟                               کی ببویم لعل شکرخای دوست؟

کی درآویزم به دام زلف یار؟                               کی نهیم یک لحظه سر بر پای دوست؟

کی برافشانم به روی دوست جان؟                         کی بگیرم زلف مشک آسای دوست؟

این چنین پیدا ز ما پنهان چراست؟                         طلعت خوب جهان پیمای دوست

در دل تنگم نمیگنجد جهان                                  خود نگنجد دشمن اندر جای دوست

چون عراقی واله و شیدا شدی                              دشمن ار دیدی رخ زیبای دوست

گزیده ای از اشعار عراقی

جز دیدن روی تو مرا رای دگر نیست                             جز وصل توام هیچ تمنای دگر نیست

این چشم جهان بین مرا در همه عالم                                جز در سر کوی تو تماشای دگر نیست

وین جان من سوخته را جز سر زلفت                              اندر همه گیتی سر سودای دگر نیست

یک بوسه ربودم ز لبت دل دگری خواست                        فرمود فراق تو که:فرمای دگر نیست

هستند تو را جمله جهان واله و شیدا                                لیکن چو منت واله و شیدای دگر نیست

گزیده ای از اشعار عراقی

 

کی از تو جان غمگینی شود شاد؟                               کی آخر از فراموشی کنی یاد؟

نپندارم که هجرانت گذارد                                        که از وصل تو دلتنگی شود شاد

چنین دانم که حسنت کم نگردد                                   اگر کمتر کند ناز تو بیداد

ز وصل خود بده کام دل من                                      که از بیداد هجر آمد به فریاد

ببخشای از کرم بر خاکساری                                    که در روی تو عمرش رفت بر باد

نظر کن بر دل امیدواری                                        که بر درگاه تو نومید افتاد

بجز درگاه تو هر در که زد دل                                 عراقی را از آن در هیچ نگشاد

گزیده ای از اشعار عراقی

عشق شوری در نهاد ما نهاد                           جان ما در بوته ی سودا نهاد

گفتگویی دز زبان ما فکند                              جستویی در درون ما نهاد

داستان دلبران آغاز کرد                                آرزویی در دل شیدا نهاد

رمزی از اسرار باده کشف کرد                       راز مستان جمله بر صحرا نهاد

قصه خوبان به نوعی باز گفت                        کآتشی در پیر و در برنا نهاد

چون نبود او را معین خانه ای                        هرکجا جا دید رخت آنجا نهاد

حسن را بر دیده خود جلوه داد                         منتی بر عاشقان شیدا نهاد

هم به چشم خود جمال خود بدید                        تهمتی بر چشم نابینا نهاد

بهر آشوب دل سوداییان                                 خاک فتنه بر رخ زیبا نهاد

تا تماشای وصال خود کند                               نور خود در دیده بینا نهاد

تا کمال علم او ظاهر شود                               این همه اسرار بر صحرا نهاد

شور و غوغایی بر آمد از جهان                       حسن او چون دست در یغما نهاد

گزیده ای از اشعار عراقی

هر شب دل پر خونم بر خاک درت افتد                         باشد که چو روز آید بر وی گذرت افتد

زیبد که ز درگاهت نومید نگردد باز                             آن کس که به امیدی بر خاک درت افتد

آیم به درت افتم تا جور کنی کمتر                                از بخت بدم گویی خود بیشترت افتد

من خاک شوم جانا در رهگذرت افتد                            آخر به غلط روزی بر من گذرت افتد

گفتم که:بده دادم بیداد فزون کردی                               بد رفت ندانستم گفتم:مگرت افتد

در عمر اگر یکدم خواهی که دهی دادم                         ناگاه چو وابینی رایی دگرت افتد

کم نال عراقی زانک این قصه ی درد تو                       گر شرح دهی عمری هم مختصرت افتد

گزیده ای از اشعار عراقی

با درد خستگانت درمان چه کار دارد؟                           با وصل کشتگانت هجران چکار دارد؟

از سوز بی دلانت مالک خبر ندارد                              با عیش عاشقانت رضوان چکار دارد؟

در لعل توست پنهان صد گونه آب حیوان                        از بی دلی لب من با آن چکار دارد؟

هم دیده ی تو باید تا چهره تو ببیند                                کنجا که آن جمال است انسان چه کار دارد؟

وهم دهان تنگت هرگز نشان نیابد                                با خاتم سلیمان شیطان چکار دارد؟

جان من از لب تو مانا که یافت ذوقی                            ورنه خیال جاوید با جان چکار دارد؟

دل میتپد که بیند در دیده روی خوبت                            و نه برید زلفت پنهان چکار دارد؟

عاشق گر از در تو نشنید مرحبایی                              چون حلقه بر در تو چندان چکار دارد؟

گر بر دردت نیایم شاید که باز پرسند:                           پوسیده استخوانی با خوان چکار دارد؟

در دل که عشق نبود معشوق کی توانی یافت؟                  جایی که جان نباشد جانان چکار دارد؟

در دل غم عراقی و آنگاه عشق باقی                             در خانه ی طفیلی مهمان چکار دارد؟

گزیده ای از اشعار عراقی

 

بیا کاین دل سر هجران ندارد                           بجز وصلت دگر درمان ندارد

به وصل خود دلم را شاد گردان                        که خسته طاقت هجران ندارد

بیا تا پیش روی تو بمیرم                                که بی تو زندگانی آن ندارد

چگونه بی تو بتوان زیست آخر؟                       که بی تو زیستن امکان ندارد

ز من بپذیر جانا نیم جانی                               اگر چه قیمت چندان ندارد

وصلت تا ز غم خونت نریزد                           عراقی را شبی مهمان ندار

گزیده ای از اشعار عراقی

نگارا بی تو برگ جان که دارد؟                                  دل شاد و لب خندان که دارد؟

به امید وصلت میدهم جان                                         وگرنه طاقت هجران که دارد؟

غم ار ندهد جگر بر خوان وصلت                                دل درویش را مهمان که دارد؟

نیاید جز خیالت در دل من                                         بجز یوسف سر زندان که دارد؟

غمت هر لحظه جانی خواهد از من                               چه انصاف است؟چندین جان که دارد؟

مرا گویند:فردا روز وصل است                                  وگرنه طاقت هجران که دارد؟

نشان عشق می جویی عراقی                                     بیا تا چشم خون افشان که دارد

گزیده ای از اشعار عراقی

 

بیا که عمر من خاکسار میگذرد                            مدار منتظر روزگار می گذرد

بیا که جان من از آرزوی دیدارت                         به لب رسید و غم دل فگار می گذرد

بیا به لطف ز جان به لب رسیده بپرس                   که از جهان ز غمت زار زار می گذرد

بر آن شکسته دل رحم کن ز روی کرم                  که نا امید ز درگاه یار می گذرد

مکش کمان جفا بر دلم که تیر غمت                      خود از نشانه ی جان بی شمار می گذرد

ز دل که می گذرد بر درت بپرس آخر:                  که آن شکسته برین در چه کار می گذرد؟

مکش چو دشمنم ای دوست ز انتظار بیا                  که این نفس ز جهان دوستدار می گذرد

به انتظار مکش بیش از این عراقی را                    که عمر او همه در انتظار می گذرد

گزیده ای از اشعار عراقی

 

پشت بر روزگار باید کرد                       روی در روی یار باید کرد

چون ز رخسار پرده بر گیرد                   در دمش جان نثار باید کرد

پیش شمع رخش چو پروانه                     سوختن اختیار باید کرد

از پی یک نظاره بر در او                     سال ها انتظار باید کرد

تا کند یار روی در رویت                      دل آیینه وار باید کرد

و تو خود را ز خاک به دانی                  خود تو را سنگسار باید کرد

ور ز چشمت نهان بود دشمن                  پس دو چشمت چهار باید کرد

چون عراقی ز دست خود فریاد                هر دمت صد هزار باید کرد

گزیده ای از اشعار عراقی

آن را که چو تو نگار باشد                        با خویشتنش چه کار باشد؟

ناخوش نبود کسی که او را                       یاری چو تو در کنار باشد

نا خوش چو منی بود به پیوست                  دل خسته و جان فگار باشد

وان دیده که او ندیده رویت                       شاید اگر آشکار باشد

آن کس که جدا فتاده از تو                        دور از تو همیشه زار باشد

بیچاره کسی که در دو عالم                      جز تو دگریش یار باشد

خرم دل آن کسی که او را                        اندوه تو غمگسار باشد

تا کی دلم ای عزیز چون جان                    بر خاک در تو خوار باشد؟

نامد گه آن که خسته ای را                       بر درگه وصل بار باشد؟

تا چند دل عراقی آخر                            در زحمت انتظار باشد

گزیده ای از اشعار عراقی

 

دیده بختم دریغا کور شد                        دل نمرده زنده به گور شد

دست گیر ای دوست این بخت مرا            تا نبیند دشمنم کو کور باشد

بارگاه دل که بودی جای تو                    بنگر اکنون جای مار و مور باشد

بی لب شیرینت عمرم تلخ گشت               شور بختی بین که:عیشم شور شد

دل قوی بودم به امید تو لیک                  دل ندادی خسته زان بی نور شد

شور عشقت تا فتاد اندر جهان                 چون دل من عالمی پر شور شد

عارت آمد از عراقی لاجرم                   بی تو مسکین بی نوا و عور شد

گزیده ای از اشعار عراقی

 

بای که بی رخ زیبایت دل به جان آمد                              بیا که بی تو همه سود من زیان آمد

بیا که بهر تو جان از جهان کرانه گرفت                           بیا که بی تو دلم جمله در میان گرفت

بیا که خانه دل گرچه تنگ و تاریک است                         دمی برای دل ما درون توان آمد

بیا که غیر تو در چشم من نیامد هیچ                               جز آب دیده که بر چشم من روان آمد

نگر هر آنچه که بر هیچکس نیامده بود                            برین شکسته دلم از غم تو آن آمد

گزیده ای از اشعار عراقی

 

بای که بی رخ زیبایت دل به جان آمد                              بیا که بی تو همه سود من زیان آمد

بیا که بهر تو جان از جهان کرانه گرفت                           بیا که بی تو دلم جمله در میان گرفت

بیا که خانه دل گرچه تنگ و تاریک است                         دمی برای دل ما درون توان آمد

بیا که غیر تو در چشم من نیامد هیچ                               جز آب دیده که بر چشم من روان آمد

نگر هر آنچه که بر هیچکس نیامده بود                            برین شکسته دلم از غم تو آن آمد

گزیده ای از اشعار عراقی

این درد مرا دوا که داند؟                     وین نامه اندوهم که خواند

جز لطف توام که دست گیرد؟                جز رحمت تو که ام رهاند؟

آیا بود آنکه دلی را                            لطف تو به کام دل رساند؟

افتاده ام بر در قبولت                         امید که از درم نراند

کار دل من عنایت تو                         گر بهتر از این کند تواند

مهری ز قبول بر دلم نه                      کین قلب کسی نمی ستاید

چون حلقه برین دری عراقی                می باش و مگرد بو که داند

گزیده ای از اشعار عراقی

 

باز دلم عیش و طرب می کند                     هیچ ندانم چه سبب می کند؟

از می عشق تو مگر مست شد                    کین همه شادی و طرب میکند؟

تا سر زلف تو پریشان بدید                        شیفته شد شور و شغب می کند

تا دل من در سر زلف تو شد                      عیش همه در دل شب می کند

برده به بازی دل جمله جهان                      زلف تو بازی چه عجب می کند؟

میبرد از من دل و گوید به طنز:                  باز فلانی چه طلب می کند؟

گر طلبد بوسه عراقی مرنج                       گرچه همه ترک ادب می کند

گزیده ای از اشعار عراقی

 

تا کی از ما یار ما پنهان بود؟                     چشم ما تا کی چنین گریان بود؟

تا کی از وصلش نصیب بخت ما                 محنت و درد دل و هجران بود؟

این چنین کز یار دور افتاده ام                    گر بگرید دیده جای آن بود

چون دل ما خون شد از هجران او               چشم ما شاید که خون افشان بود

از فراقش دل ز جان آمد به جان                  خود گرانی یار مرگ جان بود

بر امیدی زنده ام ورنه که را                      طاقت ان هجر بی پایان بود؟

پیچ بر پیچ است بی او کار ما                     کار ما تا کی چنین پیچان بود؟

درد ما را نیست درمان در جهان                  درد ما را روی او درمان بود

چون دل ما از سر جان برنخاست                 لاجرم پیوسته سرگردان بود

چون عراقی هر که دور از یار ماند              چشم او گریان دلش بریان بود